Tổng hợp hướng dẫn về Whey protein tại đây. Xem thêm hướng dẫn chuyên sâu về TPBS Thể hình, fitness tại đây.
98% cơ thể con người được tạo nên từ 06 nguyên tố Cac-bon, Hydro, Oxy, Can-xi, Phosphor và Ni-tơ. Chúng ta có được những nguyên tố này từ thức ăn, nước uống trong đó protein là nguồn chứa Ni-tơ. Chính vì vậy để kiểm tra, thí nghiệm hay phân tích các tính chất sinh hóa của protein trong cơ thể người, đa phần được thực hiện qua việc kiểm tra nồng độ Ni-tơ. Với whey protein, nguồn thực phẩm bổ sung cung cấp chất đạm quen thuộc của giới tập luyện cơ bắp cũng vậy.
Để xác định giá trị dinh dưỡng của whey protein, các phòng lab sẽ phân tách lượng Ni-tơ có được trong mẫu kiểm thử được gửi tới bởi các nhà sản xuất. Nhưng cách làm đơn giản này có chứa những lỗ hổng để các công ty sản xuất thực phẩm bổ sung lợi dụng và lừa chúng ta một cách hợp pháp.
Protein được tạo thành từ rất nhiều amino acids khác nhau và cơ thể con người sử dụng tới 22 loại amino acids cho các chức năng xây dựng và sinh hóa, trong đó, như ai cũng biết có 9 Amino acids thiết yếu (EAA) cơ thể không tự tổng hợp được và cần phải có được từ thức ăn. Nhưng vấn đề là các loại amino acids có giá trị khác nhau và cả giá thành sản xuất rất khác nhau. Các nhãn hàng đã lợi dụng điều này để trộn vào sản phẩm whey protein của mình rất nhiều các loại amino acids rẻ tiền và vẫn vượt qua được các cuộc kiểm tra để có thể được bán một cách hợp pháp ra ngoài. (Xem video tại đây).
Vậy tại sao họ có thể làm vậy một cách hợp pháp ?
Thứ nhất, whey protein chứa đầy đủ các loại amino acids không đồng nghĩa tất cả các loại amino acids trong đó đều tới whey blend từ sữa bò. Các amino acids có thể được tổng hợp riêng rẻ như các hũ glutamine, EAA hay BCAA...bán đầy trên các kệ hàng gym supplement. Người ta có thể trộn BCAA được tổng hợp từ tóc người, da và móng guốc động vật (keratin) hay creatine, taurine, arginine, hay thậm chí hydroxyproline từ collagen vào trong hũ whey protein để đảm bảo khi kiểm tra tại phòng lab lượng Ni-tơ vẫn phản ánh đầy đủ. Vì đơn giản, amino acids là thành phần cơ bản của protein nên cũng chứa Ni-tơ. Và sự thực là chỉ mình arginine thôi đã chứa gấp 3 lượng Ni-tơ của bản thân whey protein rồi.
Thứ hai, bạn nên biết rằng protein chỉ là tên gọi chung của 50,000 loại hợp chất với cái tên chung "protein" mà cơ thể chúng ta tạo ra hàng ngày. Protein cấu thành da, sụn, dây chằng, gân, cơ bắp, hormone, DNA, RNA, enzymes, albumin...và kể cả các chất dẫn truyền thần kinh cũng như hầu hết các mô tế bào của cơ thể người. Cho nên con số 30g protein trên nhãn sản phẩm whey protein không nhất thiết bắt buộc thể hiện đúng là 100% "whey protein" tinh khiết 1000% từ sữa bò.
Có thể bạn chưa biết, trước khi có sự xuất hiện của những hũ whey protein thơm ngon, collagen chính là loại thực phẩm bổ sung protein đầu tiên được bán ra.
Thứ ba, FDA Hoa Kì và cả bộ phận tương tự tại Canada, không có quyền can thiệp và kiểm soát các nhà sản xuất thực phẩm bổ sung. Nhất là các sản phẩm bổ sung dinh dưỡng với cái nhãn "Nutrition Facts" thay vì "Supplement Facts". Bạn nên nhớ bia chai, coca cola hay các loại nước tăng lực cũng dùng các nhãn dinh dưỡng này. Các nhà sản xuất không cần khai báo hay cam kết các giá trị dinh dưỡng cũng như hiệu quả như quảng cáo. Và với quy định rất lỏng lẻo như vậy, việc các công ty bán ra một hũ thực phẩm bổ sung có tên "X-men Whey protein" với nhãn mác ghi 6g BCAA và 25g protein là hoàn toàn hợp pháp. Chỉ trừ khi các nhãn hàng nào đó ghi cam kết "Whey protein" được sản xuất 100% từ sữa bò trên nhãn sản phẩm và sự thực kiểm tra không phải như vậy, họ mới phạm luật.
Còn lại người tiêu dùng hoàn toàn phải nhờ vào niềm tin và uy tín từ phía nhãn hàng cho tới khi họ bị điều tra bởi 1 bên thứ ba nào đó hoặc sau khi phá sản bị phanh phui. Như trường hợp của Ultimate Nutrition biến mất sau 1 đêm hay Wheybolic Ripped - loại whey protein được quảng cáo có khả năng đốt mỡ và giá "cắt cổ" của GNC bị hàng loạt người dùng lên tiếng đã phải gỡ khỏi nhiều kệ hàng. Chắc các bạn cũng còn nhớ về scandal sản xuất whey protein cùng dây chuyền có thể chứa chất gây ung thư của Rule1. Sản phẩm có thể vẫn tiếp tục được bán nhưng chắc chắn không thể mập mờ hay cố tình "lờ đi các điểm cần lưu ý về sản phẩm" trong nhãn mác như trước kia.
Một yếu tố không thể không nhắc tới là tính chộp giật trong kinh doanh. Rất nhiều nhãn hàng xuất hiện và biến mất. Cũng như rất nhiều công ty khi làm ra một dòng hàng đều xác định bán nó thật nhanh trước khi nó đi vào dĩ vãng. Với whey protein, vòng đời rất ngắn và ai cũng có thể bán được nên rất nhiều các công ty cốt yếu xây dựng uy tín qua quảng bá một cách tốt nhất để bán sản phẩm với giá cao nhất trong một thời gian phù hợp trước khi có một nhãn hàng hay dòng hàng mới ra đời. Bởi vậy mới có chuyện các nhãn hàng tranh cướp các vị trí top đầu tại các cuộc thi để tài trợ. Bởi vậy mới có chuyện các bạn trẻ đua nhau chích roids và tìm mọi cách để nổi tiếng online nhằm có hợp đồng tài trợ. Và bởi vậy mới có chuyện nhiều nhãn whey protein giá thành cao một cách khủng khiếp.
Vậy cách nào để phân biệt Whey thật ?
Như những cách Vincent đã chia sẻ như dựa vào hàm lượng BCAA, EAA ghi trong Amino Acid Profile hay nhãn Supplement Facts (Xem thêm tại đây), việc xem xét chất lượng chẳng phải là yếu tố tiên quyết của một người tiêu dùng thông minh hay sao ? Những câu hỏi dưới đây đã được nhiều người xem trên kênh YT Coach Vincent Fitness và học viên của Vincent áp dụng để tìm ra sản phẩm whey protein tốt.
1. Nếu một hũ whey protein có hàm lượng Leucine dưới 3g, BCAA dưới 6g, không đủ để kích hoạt mTor pathway, nút bấm quan trọng trong quá trình tổng hợp protein cơ bắp thì bạn mua nó vì điều gì ?
2. Nếu một hũ whey có đủ hàm lượng Leucine nhưng không có đủ 50% EAA, các axit amin thiết yếu để cơ thể có đủ nguyên liệu xây lên khối cơ bắp của bạn, bạn mua nó làm gì ? Việc gắn nhãn Amino Acids Profile liệt kê đầy đủ từng loại axit amin có trong sản phẩm hoàn toàn không làm mất đi lợi ích gì của nhãn hàng. Nếu không có nhãn này, sao bạn biết rằng đây không phải một hũ bột sắn hay collagen trộn với BCAA ??
3. Nutrition Facts hiện nay đã được sử dụng ở phần lớn các nhãn whey protein vì thực sự việc dùng Supplement Facts sẽ làm thay đổi tính chất từ sản phẩm dinh dưỡng sang sản phẩm mang tính chức năng. Điều này sẽ ảnh hưởng tới áp thuế sản phẩm, giá thành và cả các phần phân phối nên cũng có thể hiểu được. Tuy nhiên vẫn có rất nhiều nhãn whey protein (ngoài Mỹ) ghi nhãn này để thể hiện sự uy tín nên bạn hoàn toàn có thể kiếm được. Tất nhiên khi không có nhãn Supplement Facts thì ít ra các nhãn hàng cũng cần cung cấp rõ amino acids profile hay số lượng BCAA, leucine cần thiết cho người dùng.
Vì đơn giản, chúng ta mua whey protein vì sự tiện lợi và khả năng cung cấp các yếu tố cần thiết để xây dựng cơ bắp chứ không phải mua một hũ bột nào đó về pha uống cho ngon miệng.
Thực tế, chính sự cảnh giác và ý thức của người tiêu dùng đã làm các nhãn hàng phải thay đổi. Thậm chí FDA cũng phải bắt đầu kĩ lưỡng hơn trong việc kiểm soát dây chuyền sản xuất và nguồn nguyên liệu thay vì chỉ chăm chăm vào kết quả đo lường Nitrogen từ mẫu thử được gửi tới từ phía các nhãn hàng. Trong quá khứ Muscle Pharm, Prime Nutrition, ProSupps, Inner Amour hay Designer Protein...đã từng bị kiểm tra và "bóc phốt" theo hướng này.
Và một điều bạn cũng nên lạc quan rằng, vào thời đại online, các sản phẩm thực phẩm bổ sung nói chung và whey protein ngày nay được cộng đồng chia sẻ, đánh giá rất công tâm. Từ những đánh giá này, các nhà sản xuất hay các nhãn hàng sẽ điều chỉnh sản phẩm của mình tốt hơn và chất lượng hơn. Nên thay vì mù quáng tin vào những lời quảng cáo, hãy nắm rõ những kiến thức và chịu khó tìm hiểu để có những đánh giá chân thật.
Bạn có thể hiểu như thế này: Không có các loại whey protein khác nhau, chỉ có công thức làm nên hũ whey protein của từng nhãn hàng khác nhau.
Cuối cùng, như đã đề cập trong rất nhiều nội dung về chủ đề thực phẩm bổ sung, điều bạn cần rút ra ở đây rằng, những sản phẩm này vốn không thiết yếu và hầu hết mang tính tiện lợi. Whey protein là một sản phẩm dần trở thành lifestyle drink, đại diện cho thế giới tập luyện cơ bắp. Bạn hoàn toàn có thể yêu thích chúng và có được cảm hứng từ chúng nhưng đừng mù quáng và tin rằng "không có whey không có body đẹp" hay whey sẽ tạo ra lợi thế gì đó về mặt tập luyện và khi thấy một quảng cáo "có gì đó sai sai", hãy cẩn trọng. Tất cả các loại whey protein nếu đúng là whey protein từ sữa bò sẽ chẳng có gì vượt trội hơn ngoại trừ mùi vị, độ tinh khiết.
Hãy nhớ, Whey protein không bao giờ có giá trị bằng thực phẩm tự nhiên !
(Xem thêm hướng dẫn chuyên sâu về TPBS Thể hình, fitness tại đây)